Ánh sáng có vai trò quan trọng trong điện ảnh. Nó không chỉ là yếu tố kỹ thuật đơn thuần mà còn góp phần tạo nên cảm xúc, truyền tải câu chuyện, thông điệp của bộ phim. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về tầm quan trọng của ánh sáng trong điện ảnh.

Ánh sáng trong điện ảnh là gì? 

Ánh sáng trong điện ảnh được hiểu là việc nhà sản xuất sẽ điều chỉnh và thiết kế, sử dụng nguồn sáng để tạo ra không gian, bầu không khí, tâm trạng và phong cách cho cảnh quay trong bộ phim. Nó có tác dụng giúp người xem nhìn thấy hình ảnh rõ nét hơn, đồng thời tác động đến cảm nhận của người xem, khiến họ hiểu hơn về câu chuyện, thông điệp.

Mỗi thể loại phim sẽ sử dụng ánh sáng khác nhau, tùy vào các đặc trưng riêng biệt. Chẳng hạn:

• Đối với phim kinh dị: Sử dụng ánh sáng tối, độ tương phản cao, dùng đổ bóng để tạo cảm giác hồi hộp cho người xem.
• Đối với phim tình cảm: Ánh sáng được sử dụng thường thiên về tính ấm, dịu giúp khơi gợi cảm giác nhẹ nhàng, ấm áp.
• Đối với phim hành động: Ánh sáng thường mạnh, thể hiện sự năng động, tăng cường nhịp độ cho từng chuyển động, tạo cảm giác hồi hộp, căng thẳng cho người xem.

Ánh sáng trong điện ảnh không chỉ đơn thuần là công cụ chiếu sáng mà còn là ngôn ngữ hình ảnh, truyền tải câu chuyện, thông điệp của bộ phim. Hiểu rõ về khái niệm này và sử dụng ánh sáng tốt sẽ mang lại hiệu quả nghệ thuật cao, giúp thu hút sự yêu thích của khán giả.

Các loại ánh sáng cơ bản trong điện ảnh

Như đã đề cập, ánh sáng trong điện ảnh được sử dụng linh hoạt tùy theo từng thể loại phim. Nó không chỉ là công cụ chiếu sáng mà còn mang yếu tố nghệ thuật, giúp tạo cảm xúc cho khán giả. Những loại ánh sáng cơ bản được sử dụng trong điện ảnh có thể kể đến như:

Three-Point Lighting (Hệ thống ánh sáng ba điểm)

Đây là loại ánh sáng được sử dụng phổ biến trong điện ảnh. Sẽ có 3 nguồn sáng bao gồm ánh sáng chính, ánh sáng phụ và ánh sáng viền:

• Ánh sáng chính (Key Light): Là nguồn sáng chiếu trực tiếp lên đối tượng nhằm tạo ra nguồn sáng mạnh nhất trong khung hình. Nguồn ánh sáng này sẽ có vai trò quyết định cường độ cũng như hướng sáng cho cảnh quay, đồng thời nó cũng sẽ giúp tạo bóng và làm nổi bật chi tiết. Thông thường ánh sáng chính được đặt ở vị trí góc 45 độ so với đối tượng.
• Ánh sáng phụ (Fill Light): Đây là nguồn ánh sáng dùng để làm giảm bóng đổ của ánh sáng chính, từ đó tạo sự cân bằng ánh sáng, giảm độ tương phản, đảm bảo sao cho khung hình không bị chói hay quá tối. Ánh sáng phụ thường đặt ở đối diện ánh sáng chính với cường độ ánh sáng thấp hơn.
• Ánh sáng viền (Back Light): Ánh sáng chiếu từ phía đối tượng. Vai trò của ánh sáng viền là giúp tách đối tượng khỏi nền, tạo viền, chiều sâu cho đối tượng. Đồng thời, nguồn ánh sáng này còn có tác dụng tăng tính nghệ thuật, giúp cảnh quay trở nên hấp dẫn hơn. Ánh sáng viền thường được đặt ở phía sau hoặc trên đối tượng với góc cao.

Ánh sáng tự nhiên và ánh sáng nhân tạo

Ánh sáng tự nhiên

Ánh sáng tự nhiên như ánh mặt trời, ánh sáng đến từ môi trường xung quanh. Sử dụng ánh sáng tự nhiên trong điện ảnh mang lại cảm giác chân thực cho người xem, đồng thời tiết kiệm được nhiều chi phí cho máy móc, thiết bị.

Ánh sáng tự nhiên trong thước phim tài liệu về hang Sơn Đoòng

Tuy nhiên, nhà sản xuất sẽ không thể kiểm soát được nguồn ánh sáng này mà phải phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện thời tiết. Ứng dụng ánh sáng tự nhiên đối với các dạng phim như phim tài liệu hoặc những bộ phim cần tái hiện cảnh vật thiên nhiên, tạo cảm giác chân thực nhất.

Ánh sáng nhân tạo

Ánh sáng nhân tạo là nguồn ánh sáng đến từ các thiết bị chiếu. Nhà làm phim có thể điều chỉnh nguồn sáng một cách linh hoạt, thay đổi cường độ hoặc hướng, màu sắc theo nhu cầu, không bị bó buộc về mặt thời gian, không gian.

Dù vậy, đối với nguồn ánh sáng nhân tạo sẽ cần phải đầu tư chi phí cho thiết bị, ngoài ra người điều chỉnh ánh sáng phải có trình độ và kỹ năng nhất định. Sử dụng ánh sáng nhân tạo cho các cảnh quay trong nhà, các bối cảnh đòi hỏi những hiệu ứng ánh sáng đặc biệt.

Ánh sáng tĩnh và ánh sáng động

Ánh sáng tĩnh

Ánh sáng tĩnh có cường độ, màu sắc và hướng sáng không thay đổi trong suốt cảnh quay. Loại ánh sáng này thường được sử dụng cho những cảnh quay cần sự ổn định, tạo cảm giác tự nhiên, thích hợp cho những đoạn hội thoại hoặc cảnh quay dài.

Ánh sáng động 

Cường độ, màu sắc, hướng sáng được điều chỉnh linh hoạt và liên tục theo cảnh quay. Sử dụng ánh sáng động để tăng sự kịch tính, nhịp điệu cho bộ phim. Thông thường ánh sáng động sẽ được dùng trong những cảnh hành động, cảnh cháy nổ, hoặc những cảnh cần có hiệu ứng đặc biệt.

Ánh sáng theo cường độ

Ánh sáng theo cường độ được phân thành các loại chính như:

• Ánh sáng mạnh (High-Intensity Lighting): Ánh sáng rõ ràng, không có nhiều bóng đổ. Được sử dụng trong các thể loại phim hài, phim gia đình, những cảnh quay có yếu tố vui vẻ, nhịp độ nhẹ nhàng.
• Ánh sáng yếu (Low-Intensity Lighting): Tạo bóng tối và có độ tương phản cao, thường được sử dụng cho thể loại kinh dị, phim có yếu tố u ám, bí ẩn.

Ánh sáng theo màu sắc

Ánh sáng theo màu sắc sẽ có 2 loại là ánh sáng ấm và ánh sáng lạnh. Cụ thể:

• Ánh sáng ấm: Những tông màu như vàng, cam, đỏ sẽ giúp tạo sự gần gũi, cảm giác ấm áp và hạnh phúc. Vì thế loại ánh sáng này thường được dùng cho các cảnh quay như hoàng hôn, cảnh đốt lửa trại, cảnh quay lãng mạn,…
• Ánh sáng lạnh: Tông màu xanh lam hoặc trắng của ánh sáng lạnh sẽ tạo cảm giác cô đơn, lạnh lẽo, hiện đại, được sử dụng cho các cảnh quay ban đêm, cảnh bệnh viện hoặc những thước phim về khoa học viễn tưởng.

Ánh sáng theo màu sắc trong bộ phim Harry Potter

Ánh sáng trong điện ảnh có tầm quan trọng như thế nào?

Như đã đề cập đến các loại ánh sáng cơ bản được sử dụng trong điện ảnh. Dưới đây là những vai trò chính mà ánh sáng mang lại góp phần vào sự thành công của một bộ phim:

• Truyền tải cảm xúc cho khán giả: Ánh sáng giúp tạo cảm xúc, bầu không khí cho thước phim, truyền tải thông điệp, cảm xúc cho người xem một cách hiệu quả. Ví dụ như những cảnh phim lãng mạn thường có ánh sáng ấm áp, cảnh phim kinh dị sẽ có ánh sáng tối, độ tương phản cao,…
• Thu hút sự chú ý của khán giả: Ánh sáng được sử dụng phù hợp giúp người xem bị thu hút vào khung hình. Chẳng hạn ánh sáng chính khiến nhân vật hoặc vật thể trung tâm trở nên nổi bật hơn, từ đó giúp khán giả nhìn rõ biểu cảm gương mặt, hiểu rõ cảm xúc của họ.
• Tăng tính nghệ thuật: Ánh sáng trong điện ảnh đóng vai trò cực kỳ quan trọng và nó là thành phần không thể thiếu để tạo nên tính nghệ thuật cho mỗi bộ phim. Nhà làm phim sẽ sử dụng nguồn ánh sáng phù hợp để tạo dấu ấn riêng, thu hút khán giả.
• Tạo chiều sâu và không gian: Sử dụng ánh sáng hợp lý giúp cảnh phim có không gian ba chiều, không gian hai chiều.
• Thể hiện không gian, thời gian: Ánh sáng buổi sáng sẽ khác ánh sáng buổi tối, ánh sáng ngoài trời khác ánh sáng khi nhân vật bước vào nhà. Sử dụng ánh sáng trong điện ảnh sẽ giúp bộ phim có tính chân thực, sắc nét hơn.
• Tạo sự kết nối: Ánh sáng không chỉ giúp khơi gợi cảm xúc trong lòng người xem mà còn giúp kết nối nhân vật và câu chuyện, giúp mạch phim liền lạc, logic hơn.

Ánh sáng không chỉ là công cụ kỹ thuật mà nó còn mang tính nghệ thuật trong điện ảnh. Đây là thành phần không thể thiếu trong bất kỳ sản phẩm nghệ thuật nào, không riêng lĩnh vực điện ảnh mà còn kể đến như sân khấu, truyền thông và quảng cáo,… Việc hiểu đúng và sử dụng ánh sáng phù hợp sẽ giúp tác phẩm nghệ thuật hấp dẫn và cuốn hút người xem.

Một cảnh trong phim Harry Potter

Lưu ý khi sử dụng ánh sáng trong điện ảnh

Chúng tôi đã giúp bạn hiểu hơn về tầm quan trọng của ánh sáng trong điện ảnh. Sau đây chúng tôi sẽ cung cấp một vài lưu ý quan trọng để giúp bạn sử dụng ánh sáng hiệu quả:

• Cần xác định mục đích sử dụng ánh sáng: Ánh sáng cho cảnh quay buồn, vui vẻ, hạnh phục, căng thẳng, lãng mạn,… sẽ không giống nhau. Nhà làm phim cần xác định rõ mục đích của cảnh quay để lựa chọn nguồn ánh sáng cho phù hợp.
• Lựa chọn nguồn sáng phù hợp với bối cảnh: Nếu cảnh quay ngoài trời có thể tận dụng nguồn ánh sáng tự nhiên, tuy nhiên có thể kết hợp ánh sáng nhân tạo khi điều kiện thời tiết không cho phép.
• Tối ưu hóa hệ thống ánh sáng ba điểm: Sử dụng ánh sáng chính, phụ và ánh sáng viền cho phù hợp nhằm tạo được chiều sâu cho cảnh quay, đồng thời giúp nhân vật chính trở nên nổi bật hơn. Cường độ ánh sáng cũng phải được điều chỉnh đảm bảo cân bằng khung hình không quá chói, quá tối.
• Tận dụng màu sắc ánh sáng: Sử dụng màu sắc ánh sáng phù hợp cho từng cảnh quay. Không lạm dụng màu sắc quá nhiều có thể khiến phim mất đi sự tự nhiên hoặc khiến khán giả bị rối mắt.
• Các kỹ thuật quan trọng cần chú ý: Kiểm soát độ bóng và độ tương phản, điều chỉnh hướng sáng và góc độ chiếu sáng, tạo chiều sâu trong khung hình bằng cách sử dụng ánh sáng viền hoặc tận dụng những nguồn sáng từ xa,…
• Chú ý đến an toàn và thiết bị chiếu sáng: Cần đảm bảo việc lắp đặt các thiết bị chiếu sáng an toàn cho diễn viên, tránh trường hợp rơi đổ hoặc quá tải. Sử dụng tản nhiệt hoặc các dụng cụ nhằm tránh trường hợp nóng, cháy nổ. Thường xuyên kiểm tra hệ thống điện và nguồn cung cấp điện trước khi quay.
• Tương tác giữa ánh sáng và các yếu tố khác: Điều chỉnh ánh sáng phù hợp với màu sắc trang phục, bối cảnh xung quanh và góc máy quay.

Hy vọng qua bài viết bạn đọc đã hiểu được tầm quan trọng của ánh sáng trong điện ảnh. Việc sử dụng ánh sáng đúng sẽ giúp thước phim có hồn, tạo được cảm xúc cho người xem. Tuy nhiên nhà sản xuất phim sẽ phải có sự hiểu biết nhất định, có kỹ năng và óc sáng tạo để giúp bộ phim trở nên nổi bật, thu hút hơn. Mỗi quyết định về ánh sáng đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng để phù hợp với mục tiêu nghệ thuật của bộ phim.